Jednym z najbardziej znanych oszust finansowych na świecie jest piramida finansowa. Jej mechanizm jest bardzo prosty i polega na rekrutowaniu w jej szeregi nowych osób, którym obiecuje się bardzo wysokie zyski. Osoby te lokują swoje środki w produkty firmy (będącej jednocześnie piramidą), finansując w ten sposób klientów znajdujących się nad nimi. Na początku to założyciele piramidy finansowej rekrutują do niej nowych członków. Z czasem funkcję przejmują osoby będące już w piramidzie, pozyskując do niej nowe. Tego typu struktura organizacyjna jest także znana jako schemat Ponziego. 

Po I wojnie światowej Ponzi zaczął budować piramidę finansową związaną z wymianą Międzynarodowego Kuponu na Odpowiedź (IRC).  Standardowo na ich wymianie można było zarobić do 40 %, zaś Ponzi obiecywał zyski w wysokości 50%. Kolejni inwestorzy rekrutowali nowych członków, którzy na nich zarabiali. W przypadku pewnym momencie klienci zaczęli bać się o ulokowane w piramidzie środki. Ponzi sprytnie zaciągnął kredyt aby pokryć ich żądania. Uspokojeni inwestorzy przyciągali do piramidy finansowej nowych członków. System załamał się w 1920 roku , natomiast Ponzi dostał karę 5 lat więzienia. Po wyjściu na wolność włoski emigrant próbował powtórzyć podobny sposób działania obiecując aż 200 % zysku. Historia się powtórzyła: system się załamał a Ponzi znów trafił do więzienia.

Ogólne zasady schematu Ponziego:

•Na początku organizator schematu wypłaca środki i zyski kolejnym uczestnikom,

•Środki, które wpłacają kolejni inwestorzy finansują wypłaty zysków na rzecz wcześniejszych, nie pochodzą one z wypracowanego zysku,

•Niektórzy klienci zachęceni wysokimi zyskami, reiwestują swoje środki finansowe,

•Cała struktura upada w momencie zniknięcia organizatora z środkami zainwestowanymi przez klientów lub spada ilość nowych członków.

Piramidy finansowe w Polsce

Z przypadkami piramidy finansowej mieliśmy do czynienia między innymi w naszym kraju. W 1989 roku na rynku pojawiła się oferta Bezpiecznej Kasy Oszczędności. Był to parabank założony przez Lecha Grobelnego. Oferował on lokaty z których zyski miały wynosić do 300%. Zysk ten miał pochodzić z wymiany złotówek na dolary. Lechowi Grobelnemu udało się oszukać ok. 10 tysięcy osób, zaś syndyk odzyskał około 25% wszystkich wpłat dokonanych przez klientów. 

Innym przypadkiem piramidy finansowej był Galicyjski Trust Kapitałowo- Inwestycyjny (GTKI). Działał on także na zasadzie parabanku z siedzibą w Rzeszowie. Parabank ten oszukał ponad 4 tysięcy swoich klientów, na kwotę około 26,5 mln złotych. GTKI prowadził swoją działalność bez zgody Narodowego Banku Polskiego, obiecując niebotycznie wysokie zyski z lokat.  

Jedną z najgłośniejszych polskich  piramid finansowych ostatnich lat jest Amber Gold. Firma ta działała bez zezwolenia KNF, przyjmując od klientów depozyty. Miały być one inwestowane przez spółkę w złoto, przechowywane, a następnie odkupowane z odsetkami. Jak się później okazało duża część pieniędzy klientów była przeznaczana na inne cele niż te zapisane w statucie spółki. Spółka ogłosiła upadłość w 2012 roku, przynosząc wielomilionowe straty dla swoich deponentów. 

Jak ustrzec się przed piramidą finansową?

1.Sprawdź czy podmiot w którym chcesz zainwestować swoje pieniądze posiada zezwolenie Komisji Nadzoru Finansowego, lub w przypadku zagranicznego podmiotu jej odpowiednika.

2.Sprawdź skąd fundusz (podmiot) ma czerpać zyski. Korzystaj z usług podmiotów, które działają w oparciu o znane Ci certyfikaty oraz jasne i konkretne deklaracje. W przypadku gdy podmiot chce inwestować w złoto, niech to będzie złoto w postaci fizycznej.

3.W przypadku gdy firma w której chcesz zainwestować proponuje bardzo duże zyski, zdobądź informację skąd mają konkretnie one wynikać. Być może inwestycja będzie obarczona dużym ryzykiem, bądź papiery nie posiadają zabezpieczenia.